(Tinmoi.vn) Tổng thống Mỹ Barack Obama đã tìm cách trấn an các đồng minh ở châu Á rằng Hoa Kỳ sẽ hỗ trợ họ khi đối mặt với một Trung Quốc hung hăng hơn.
Hai tàu CSBVN áp sát 1 tàu Trung Quốc (ở giữa) tại khu vực giàn khoan ngày 15/5/2014. Ảnh: Reuters
Nhưng trước những động thái táo bạo nhất trong thời gian gần đây của Trung Quốc đó là tới đòi chủ quyền tại vùng biển của Việt Nam thì một số quốc gia châu Á đang tự hỏi: Washington đang ở đâu?
Chỉ vài ngày sau khi ông Obama kết thúc chuyến thăm khu vực, Trung Quốc đã ngang nhiên đưa giàn khoan dầu Hải Dương 981 (Haiyang Shiyou 981) tới khu vực cách bờ biển Việt Nam 150 hải lý và đòi chủ quyền tại khu đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Chính động thái này khiến người dân Việt Nam trong nước và tại nhiều nơi trên thế giới xuống đường tuần hành phản đối Trung Quốc và khiến đồng minh của Mỹ tự hỏi liệu chiến lược xoay trục châu Á của ông Obama có phải chỉ là những lời xáo rỗng?
Một quan chức cấp cao của lực lượng quân đội Philippines nói: “Chúng tôi đã hối thúc Mỹ thay đổi Chính sách, và đứng về một bên trong các tranh chấp trong khu vực. Tôi muốn thấy Mỹ hành động mạnh mẽ hơn, tương ứng với những gì Tổng thống Obama đã nói trong chuyến thăm gần đây tới Philippines”.
Trước các động thái của Trung Quốc, Mỹ đã đáp lại bằng những lời lẽ cứng rắn, gọi đây là những “hành động khiêu khích”. Tuy nhiên, cái mà các nước đồng minh cần là một hành động cụ thể thì Mỹ lại chưa có động tĩnh gì.
Mỹ đã từ chối đứng về phía nào trong cuộc xung đột trên biển, bản thân Washington cũng bác bỏ vai trò làm người hòa giải giữa Bắc Kinh và Hà Nội.
Một số đồng minh châu Á của Mỹ trong khu vực đã tỏ ra thiếu kiên nhẫn trước cách tiếp cận dè dặt của Mỹ, đặc biệt sau khi Tổng thống Obama đã có chuyến công du 4 nước châu Á, khiến các đồng minh của họ thêm kỳ vọng về những nỗ lực mạnh mẽ hơn của Washington, để ngăn chặn Trung Quốc lấn át trong các tranh chấp chủ quyền lãnh hải.
Một nhà ngoại giao châu Á ở Washington nói rằng Mỹ cần phải có những hành động cứng rắng hơn đối với Bắc Kinh giống như những gì họ đã làm với Việt Nam. Ông cho biết các nước châu Á đang vô cùng quan ngại việc Trung Quốc tìm cách gây khủng hoảng với các nước láng giềng. Đây là chiến thuật nhằm làm thay đổi tình hình khu vực và nó chỉ dừng lại khi có một phản ứng kiên quyết.
Do tính chất đan xen giữa 2 nền kinh tế Mỹ - Trung nên rất khó có khả năng Washingto áp dụng các biện pháp trừng phạt giống như việc chống lại Nga trong khủng hoảng Ukraine.
Một số nhà quan sát Trung Quốc tin rằng việc Mỹ hành động cương quyết hơn là cần thiết. “Mỹ cần chuẩn bị để đề nghị hỗ trợ Việt Nam thông qua sự hiện diện hải quân lớn hơn”, các chuyên gia Elizabeth Economy và Michael Levi của Hội đồng quan hệ đối ngoại, một tổ chức nghiên cứu danh tiếng tại Mỹ viết. “Điều đó sẽ cho Washington khả năng đánh giá năng lực của Trung Quốc và giúp hạ nhiệt tình hình”. Hoặc Washington có thể hạn chế hoạt động tại Mỹ của Tập đoàn dầu khí hải dương Trung Quốc CNOOC, chủ sở hữu giàn khoan Hải Dương 981trị giá 1 tỷ USD.
“Nếu Mỹ có thể hành động đi đôi với lời nói, những lời hứa của họ trong việc đảm bảo hòa bình và ổn định trong khu vực sẽ thực sự được ghi nhận”.
Chính quyền Mỹ từng hy vọng Trung Quốc sẽ chú ý đến những chỉ trích mà họ nhận được khi xây dựng khu vực nhận diện phòng không (ADIZ) tại biển Hoa Đông trên những hòn đảo của Nhật Bản.
Còn bây giờ, Washington tin rằng Bắc Kinh đã học được những "bài học nhớ đời" từ việc Nga sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine, một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết.
Vị quan chức này còn khẳng định chính hành vi của Bắc Kinh khiến các quốc gia láng giềng của họ càng muốn mở rộng quan hệ ngoại giao, quân sự với Mỹ và mong muốn sự hiện diện của Washington tại châu Á.
Nhưng cho tới thời điểm hiện tại thì chính những động thái của Trung Quốc lại đang thách thức chiến lược xoay trục châu Á của Mỹ.
Bảo Linh (Theo Reuters)
